Menu
پوکی استخوان که به استئوپروز نیز معروف است، به معنای کاهش توده استخوانی میباشد. این بیماری که بهعنوان بیماری قرن شناخته میشود، بهآرامی در بدن پیشرفت میکند و ناشی از کمبود کلسیم، مواد معدنی و مغذی است. آشنایی با این بیماری اهمیت زیادی دارد؛ به همین دلیل نهتنها باید دلایل ابتلا به پوکی استخوان در جوانی را بشناسید، بلکه باید با روشهای درمان قطعی آن نیز آشنا شوید؛ لذا تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
پوکی استخوان که در زبان انگلیسی Osteoporosis نامیده میشود، نوعی بیماری ارتوپدی است که به تضعیف و شکنندگی استخوانها منجر میشود. فشارهایی که در شرایط عادی آسیبی به استخوان نمیزنند، در افراد مبتلا به پوکی استخوان میتوانند خطرناک باشند. زمینخوردن یا حتی فشارهای خفیف مانند خمشدن بیش از حد یا سرفه ممکن است به شکستگی استخوان منجر شود.
شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان میتوانند به شکل ترکخوردگی (مانند شکستگی مفصل ران) یا فروپاشی بر اثر فشار (مانند شکستگی فشاری مهرههای ستون فقرات) بروز کنند. هرچند که شکستگی مرتبط با پوکی استخوان ممکن است در هر استخوانی اتفاق بیفتد، اما مفصل لگن، ستون فقرات، دندهها و مچ دست از نقاط شایع و مستعد برای شکستگی هستند. برخی از این شکستگیها میتوانند عواقب جدی برای بیمار به همراه داشته باشند.
بر اساس مطالعات، حدود 200 میلیون نفر در سطح جهان به پوکی استخوان مبتلا هستند. این بیماری در هر دو جنس مردان و زنان مشاهده میشود، اما زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا قرار دارند. تحقیقات نشان میدهند که پس از 50 سالگی، از هر چهار مرد یک نفر و از هر دو زن یک نفر در طول زندگی خود دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان خواهند شد.
از جمعیت مورد بررسی، 30 درصد دارای تراکم استخوان پایین هستند که آنها را در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار میدهد؛ این وضعیت به نام استئوپنی شناخته میشود. متأسفانه، این آزمایشها نشان میدهند که بیش از دو میلیون شکستگی استخوانی به دلیل پوکی استخوان رخ میدهد. با این حال، نگرانی وجود ندارد، زیرا با اتخاذ برخی اقدامات پیشگیرانه میتوان از بروز این بیماری و کاهش تراکم استخوان جلوگیری کرد.
متأسفانه، پوکی استخوان در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد و بسیاری از افراد تنها پس از شکستگی یکی از استخوانها و مراجعه به پزشک متوجه این بیماری میشوند. تشخیص بهموقع پوکی استخوان بهمنظور جلوگیری از شکستگیهای استخوانی بسیار حائز اهمیت است. برای این منظور، آشنایی با علائم اولیه این بیماری ضرورت دارد.
درد در استخوانها، بهویژه در نواحی لگن، پا، گردن و کمر، یکی از نشانههای ابتدایی پوکی استخوان به شمار میآید. دیگر علائم اولیه شامل درد شدید کمر، گرفتگی پاها، مشکلات لثه و شلی دندانها است. زنان به دلیل کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و همچنین با افزایش سن، احتمال ابتلا به پوکی استخوان افزایش مییابد.
کمردرد مداوم، دردهای خفیف و شدید در ناحیه لگن، خمیدگی پشت، قوز، شکستگیهای ناشی از فشار و کاهش تدریجی قد تا چهار سانتیمتر، از علائم پیشرفته این بیماری محسوب میشوند. اگر با این علائم مواجه شدید، بهسرعت به پزشک ارتوپد یا نزدیکترین مرکز تست تراکم استخوان مراجعه کنید.
بافت استخوان به طور مداوم در حال بازسازی است و بافت قدیمی را جایگزین میکند، به همین دلیل این بافت از استحکام بالایی برخوردار است. رشد استخوانها معمولاً تا سن بیستسالگی ادامه دارد و این فرایند در حدود سیسالگی متوقف میشود.
توسعه و شکلگیری توده استخوانی در دوران جوانی نقش بسیار مهمی در ابتلا به پوکی استخوان دارد. اگر در این دوره استخوانها با تغذیه مناسب تقویت شوند، خطر ابتلا به این بیماری کاهش مییابد. عوامل دیگری نیز در بروز پوکی استخوان مؤثرند که یکی از آنها وراثت است. این بیماری میتواند زمینه ارثی داشته باشد. بهطورکلی، هرچه توده استخوانی در جوانی قویتر باشد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالاتر کمتر خواهد بود.
آزمایشهای تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) از متداولترین روشها برای تشخیص پوکی استخوان هستند. در این آزمایش، با استفاده از اشعه ایکس با انرژی بسیار کم، میزان استحکام استخوانهای ستون فقرات، لگن و مچ دست بررسی میشود. اشعه ایکس معمولی زمانی قادر به شناسایی پوکی استخوان است که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده باشد. بهطورکلی، تمامی زنان بالای ۶۵ سال باید آزمایش تراکم استخوان را انجام دهند.
بیماری پوکی استخوان تحتتأثیر عوامل متعددی قرار دارد که میتوانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
برخی از عوامل وجود دارند که کنترل آنها از عهده افراد خارج است و میتوانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند:
برای پیشگیری از پوکی استخوان، توجه به رژیم غذایی و سبک زندگی اهمیت زیادی دارد. همچنین، هورموندرمانی میتواند بهعنوان یک درمان مکمل برای زنان یائسه، در جبران هورمونهای ازدسترفته و کاهش خطر ابتلا به این بیماری مؤثر باشد.
با اتخاذ یک سبک زندگی سالم، میتوانید روند کاهش توده استخوانی را کند کنید. برای شروع، بهتر است یک برنامه ورزشی منظم برای خود تنظیم کنید. فعالیتهایی که موجب تقویت عضلات در برابر نیروی جاذبه میشوند، مانند دویدن، پیادهروی، ایروبیک و وزنهبرداری، برای تقویت استخوانها بسیار مؤثر هستند. همچنین، از مصرف الکل و دخانیات پرهیز کنید و میزان کافئین را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
برای حفظ سلامت و استحکام استخوانها، نیاز به رژیم غذایی غنی از نظر وجود کلسیم دارید. بهعنوانمثال، یک فنجان شیر کمچرب یا یک درصد چربی، حاوی 300 میلیگرم کلسیم است. علاوه بر محصولات لبنی، منابع دیگر کلسیم شامل ماهی سالمون با استخوان، ساردین، کلم بروکلی، کلم پیچ، آبمیوههای غنیشده و نانهای حاوی کلسیم، انجیر خشک و مکملهای کلسیم میباشد. به طور کلی، بهتر است برای تأمین کلسیم مورد نیاز از غذاها و نوشیدنیهای طبیعی استفاده کنید.
اگر تصمیم به مصرف مکملهای کلسیم دارید، توصیه میشود که در روز حداکثر 500 میلیگرم کلسیم دریافت کنید؛ زیرا تحقیقات نشان میدهد که بدن نمیتواند بیشتر از این مقدار را در یک روز جذب کند.
همچنین، در کنار مصرف مکملهای کلسیم، استفاده از ویتامین D نیز ضروری است، زیرا این ویتامین به بهبود جذب کلسیم در بدن کمک میکند. ویتامین D را میتوان از طریق قرارگرفتن در معرض نور خورشید یا مصرف شیر غنیشده تأمین کرد.
شاید برایتان سؤال باشد که عوارض پوکی استخوان چیست. یکی از مهمترین عوارض این بیماری، شکستگی استخوان است که میتواند مشکلات جدی برای فرد به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از این مشکلات اشاره میکنیم:
باتوجهبه این عوارض، پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان از اهمیت ویژهای برخوردار است.
پوکی استخوان یک بیماری جدی است که به کاهش تراکم و استحکام استخوانها منجر میشود و خطر شکستگی را افزایش میدهد. این بیماری معمولاً بدون علامت خاصی پیشرفت میکند، اما با بروز علائمی مانند درد کمر و کاهش قد میتواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. تشخیص زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه، از جمله مصرف کلسیم و ویتامین D، فعالیت بدنی منظم و تغییرات در سبک زندگی، میتواند به مدیریت و درمان پوکی استخوان کمک کند. آگاهی از علائم و راهکارهای درمانی این بیماری، به افراد کمک میکند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند و زندگی سالمتری داشته باشند.
پوکی استخوان نوعی بیماری است که باعث کاهش استحکام و تراکم استخوانها میشود. این وضعیت خطر شکستگی استخوانها را افزایش میدهد و معمولاً در مراحل اولیه، بدون علامت خاصی پیشرفت میکند.
پوکی استخوان معمولاً تا زمان بروز شکستگیهای ناگهانی علائم خاصی ندارد. بااینحال، برخی علائم شامل کاهش قد، درد در ناحیه کمر و تغییر شکل بدن میباشد. در صورت بروز شکستگی، درد شدید و ناتوانی در حرکت نیز ممکن است مشاهده شود.
عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت (زنان بیشتر در معرض خطر هستند)، سابقه خانوادگی، کمبود کلسیم و ویتامین D، عدم فعالیت بدنی و مصرف سیگار و الکل میتوانند به بروز پوکی استخوان منجر شوند.
تشخیص پوکی استخوان معمولاً از طریق آزمایش تراکم استخوان (DEXA scan) انجام میشود. این آزمایش به پزشک کمک میکند تا میزان تراکم استخوانها را اندازهگیری کرده و خطر شکستگی را ارزیابی کند.
درمان پوکی استخوان شامل تغییرات در سبک زندگی، مصرف مکملهای کلسیم و ویتامین D، داروهای تجویزی و انجام تمرینات ورزشی مناسب است. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای خاصی را برای تقویت استخوانها تجویز کند.
بله، با انجام فعالیتهای ورزشی منظم، رعایت یک رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D وخودداری از مصرف سیگار و الکل میتوان خطر بروز پوکی استخوان را کاهش داد. همچنین، بررسی منظم تراکم استخوان در افراد در معرض خطر توصیه میشود.
فوق تخصص درد، رییس انجمن درد ایران و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در سال 1385 به عنوان نفر اول در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پذیرفته شد و برای دوره تکمیلی فلوشیپ درد عازم فرانسه شد و در دو مرکز دانشگاهی پاریس و استراسبورگ دوره دید. دکتر هاشمی برای اولین بار در ایران از روش آندوسکوپی دیسک در درمان بیرون زدگی های دیسک و تنگی کانال نخاعی استفاده کرد.
